Có một hình ảnh rất giản dị, nhưng ám ảnh tôi mãi: một chiếc cốc úp ngược. Bạn có thể rót bao nhiêu nước trong lành, mát ngọt vào đó cũng vô ích — nước chỉ chảy tràn ra ngoài. Và tôi nhận ra, đôi khi con người cũng như vậy.
Trong quá trình làm việc, tôi từng gặp một đồng đội rơi vào tình trạng trì trệ. Những dấu hiệu rất rõ: ít tương tác, ít đóng góp, không chủ động cập nhật kiến thức. Tôi lo lắng cho bạn ấy, lo lắng cho team, và cũng lo cho những “quả bom nổ chậm” mang tên technical debt đang chờ phát nổ.
Tôi đã thử nhiều cách.
- -Những buổi trò chuyện riêng, để lắng nghe và gợi mở.
- -Tạo ra một môi trường học tập cởi mở hơn, chia sẻ kiến thức, khuyến khích đặt câu hỏi.
- -Thậm chí, khi thấy mọi người hứng thú với Github Copilot - một công cụ AI giúp lập trình viên làm việc hiệu quả hơn và học hỏi tốt hơn, tôi còn chủ động mua bản pro cho bạn sử dụng, gợi ý bạn ấy tham gia thảo luận chia sẻ trải nghiệm và kinh nghiệm sử dụng phần mềm này.
Thế nhưng… chiếc cốc ấy vẫn úp ngược. Nước tôi rót ra chỉ tràn lan, chẳng giữ lại được giọt nào.
Và tôi thất vọng — thất vọng không phải vì bạn không giỏi ngay lập tức, mà vì sau tất cả những nỗ lực, những kế hoạch, những cơ hội tôi tạo ra cho bạn, tôi vẫn không nhìn thấy sự tiến bộ. Lỗi lặp lại vẫn còn đó, tư duy giải quyết vấn đề vẫn không thay đổi, và quan trọng hơn cả: bạn vẫn hời hợt trước những góp ý, những đề xuất, và cả cơ hội để chính mình thay đổi. Điều đó làm tôi chùng xuống, bởi tôi tin rằng ai cũng có thể tốt lên nếu thật sự muốn.
Khoảnh khắc ấy, tôi nhận ra một điều rõ ràng: không ai có thể thay đổi một người, nếu chính họ không muốn mở lòng để thay đổi.
Bài học tôi rút ra: vai trò của một người quản lý, một người đồng hành, chỉ là tạo ra môi trường tốt nhất, trao cơ hội, trao sự tin tưởng. Nhưng phần còn lại, việc “lật ngược chiếc cốc” lên, phải đến từ chính họ.
Nếu bạn đang đọc những dòng này, có lẽ bạn cũng từng gặp một “chiếc cốc úp ngược” trong cuộc đời mình — có thể là một đồng nghiệp, một người thân, hay thậm chí là chính bản thân bạn. Và nếu bạn thấy mình đang úp ngược, hãy thử một lần xoay nhẹ lại, mở lòng đón nhận. Vì khi đó, mọi sự giúp đỡ mới thật sự chảy vào, làm đầy, và nuôi dưỡng bạn.